Mlipuko wa gia huanzishwa maji yenye joto kali yanapojaza mfumo wa mabomba ya giza na gia huanza kufanya kazi kama jiko la shinikizo. … Baadhi ya maji hubadilika kuwa mvuke. Kadiri viputo vya mvuke vinavyozidi kuwa vikubwa na vingi zaidi, haviwezi tena kuinuka kwa uhuru kupitia mbano katika mfumo wa mabomba.
Jinsi gia hutengenezwa na nini husababisha milipuko yake?
Katika halijoto ya juu, maji ya ardhini huyeyusha silika zaidi kutoka kwenye mwamba kuliko yangeweza ikiwa kwenye joto la chini. Maji haya yanapofika juu ya uso na kulipuka kama gia, maji yenye silika nyingi hupoa hadi joto linalozunguka na kuyeyuka.
Jeri hufanya kazi vipi?
Chumba cha magma hutoa joto, ambalo hutoka kwenye miamba inayozunguka. Maji kutoka kwa mvua na theluji hupita chini ya ardhi kupitia mipasuko kwenye miamba. … Maji yenye joto kali yanapokaribia juu ya uso, shinikizo lake hushuka, na maji humwangazia mvuke kama gia Chemchemi za maji moto huwa na mifumo isiyobanwa ya mabomba.
Jeri hulipukaje ukweli?
Giza ni hifadhi za chini ya ardhi ambazo hutoa maji na mvuke mara kwa mara. Mipasuko, mashimo, na sehemu zenye vinyweleo kwenye miamba iliyo juu hufanya kama “mabomba” ambayo kupitia kwayo mvua na maji hutiririka hadi kwenye hifadhi. Shinikizo la kutosha linapoongezeka kwenye hifadhi, hulipuka. Geyser hazidumu milele.
Ukweli wa gia kwa watoto ni upi?
Giza ni chemichemi ya maji moto inayotoa maji na mvuke. Wao hupuka wakati shinikizo limeongezeka, mara nyingi kwa vipindi vya kawaida. Kuna takriban gia elfu moja duniani kote. Takriban nusu wako katika Hifadhi ya Kitaifa ya Yellowstone, Wyoming, Marekani.
